Niniejsza praca zawiera omówienie problemów dotyczących pobierania dodatkowych opłat za świadczenia opieki zdrowotnej od osób uprawnionych do świadczeń finansowanych ze środków publicznych. W szczególności omówiono kwestie pobierania dodatkowych opłat za wyroby medyczne wykorzystywane w trakcie leczenia pacjentów z zaćmą, tj. za tzw. ponadstandardową soczewkę w przypadku zabiegów usunięcia zaćmy. Praca zawiera też przegląd aktualnych poglądów pojawiających się w literaturze na ten temat. Autorzy zwracają uwagę na niejednoznaczność uregulowań prawnych w zakresie współfinansowania świadczeń opieki zdrowotnej, co stanowi podstawową przyczynę nadużyć w zakresie pobierania przez świadczeniodawców dodatkowych opłat również za świadczenia, które są także przedmiotem finansowania na podstawie umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia. Przybliżono takie pojęcia, jak świadczenia gwarantowane, świadczenia ponadstandardowe oraz podjęto próbę wyodrębnienia świadczeń, za które możliwe jest pobieranie opłat, a więc niebędących przedmiotem umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia. Ponadto podjęto analizę problemu w odniesieniu do formy prawnej podmiotów realizujących świadczenia. Autorzy przedstawili również praktyczny mechanizm funkcjonowania systemu dopłat do świadczeń gwarantowanych, bazujący w głównej mierze właśnie na niejasnych i skomplikowanych regulacjach prawnych oraz niewiedzy pacjentów o prawach, jakie im przysługują. W końcowej części autorzy przedstawiają wnioski de lege ferenda, umożliwiające doprecyzowanie systemu współfinansowania świadczeń i ubezpieczeń dobrowolnych.

Słowa kluczowe: Narodowy Fundusz Zdrowia, współfinansowanie świadczeń, świadczenia gwarantowane, ponadstadardowe wyroby medyczne.